Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Συνέντευξη στη Μάρθα Λεκκάκου
Ο Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Πάνος Τσακλόγλου, μιλά στην Today Press για όλα τα ζητήματα που αφορούν τους συνταξιούχους, τους ασφαλισμένους και τους ελευθεροεπαγγελματίες.
Ποια είναι η συμβολή του ΑΚΑΓΕ (Αμοιβαίο Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών) στη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος;
Το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας λειτουργεί με διανεμητικό σύστημα. Δηλαδή, θεωρητικά, οι τωρινές συντάξεις πληρώνονται από τις εισφορές των τωρινών εργαζομένων, βασιζόμενο στην αρχή της διαγενεακής αλληλεγγύης – αν και στην πράξη η συνεισφορά του κρατικού προϋπολογισμού, δηλαδή των φορολογουμένων, είναι σημαντικότατη. Σε ένα διανεμητικό σύστημα, με δεδομένη τη δημογραφική γήρανση όλο και λιγότεροι εργαζόμενοι στο μέλλον θα πρέπει να χρηματοδοτούν με τις εισφορές τους τις συντάξεις όλο και περισσότερων συνταξιούχων. Αυτός είναι και ο λόγος που δημιουργήθηκε το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών, το γνωστό ΑΚΑΓΕ, ως ένα προστατευτικό ανάχωμα του ασφαλιστικού συστήματος απέναντι στις πιέσεις που ασκεί η ταχύτατη δημογραφική γήρανση του πληθυσμού – πιέσεις οι οποίες αναμένεται να ενταθούν τις επόμενες δεκαετίες.
Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι η σύσταση του ΑΚΑΓΕ είναι μία από τις σχετικά λίγες περιπτώσεις όπου το ελληνικό κράτος ενήργησε προληπτικά, με μια πράξη διαγενεακής αλληλεγγύης από τους σημερινούς συνταξιούχους -και μάλιστα, αυτούς που βρίσκονται στο πάνω μέρος της κατανομής των συντάξεων- προς τις μελλοντικές γενεές συνταξιούχων.
Μέχρι σήμερα, το Α.Κ.Α.ΓΕ. έχει συγκεντρώσει πόρους που υπερβαίνουν τα 17 δισ. ευρώ. Οι πόροι αυτοί προέρχονται κυρίως από την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) στις κύριες και επικουρικές συντάξεις, καθώς και από το 4% των ετήσιων συνολικών εσόδων του ΦΠΑ. Οι πόροι αυτοί θα βοηθήσουν στην απρόσκοπτη πληρωμή των συντάξεων τις επόμενες δεκαετίες, όταν αναμένεται να ενταθούν οι συνέπειες της δημογραφικής γήρανσης και, επομένως, ενισχύουν τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Ποιος είναι ο αριθμός των εκκρεμών συντάξεων σήμερα; Πότε αναμένεται να ολοκληρωθεί η ψηφιοποίηση των αρχείων του ΕΦΚΑ ώστε να μπορούμε να μιλάμε για έκδοση συντάξεων «με το πάτημα ενός κουμπιού»;
Το 2019 όταν ανέλαβε η σημερινή Κυβέρνηση, οι εκκρεμείς ληξιπρόθεσμες κύριες συντάξεις, δηλαδή αυτές που ήταν σε εκκρεμότητα για πάνω από τρεις μήνες, ήταν εκατοντάδες χιλιάδες, αριθμός που έχει περιοριστεί σήμερα σε λιγότερες από 18.000. Μάλιστα, πολλές από αυτές δεν είναι πραγματικά εκκρεμείς, υπό την έννοια του ότι βρίσκονται σε δικαστική αντιδικία ή οφείλονται σε ελλιπείς φακέλους συνταξιοδότησης που κατέθεσαν υποψήφιοι συνταξιούχοι.
Οι ληξιπρόθεσμες επικουρικές συντάξεις αυτή τη στιγμή είναι λίγο πάνω από τις 30.000 ωστόσο, θα πρέπει να τονίσουμε δυο πράγματα. Πρώτον, για να εκδοθεί μια επικουρική σύνταξη θα πρέπει πρώτα να έχει εκδοθεί η κύρια σύνταξη και, δεύτερον, αυτές οι συντάξεις παρουσιάζουν μια ιδιαιτερότητα λόγω της συνένωσης πολλών μικρών επικουρικών ταμείων στον ΕΦΚΑ, τα οποία λειτουργούσαν με διαφορετικά συστήματα και με χαρτώο αρχείο το οποίο δεν ήταν μηχανογραφημένο με αποτέλεσμα να καθυστερεί η έκδοση τους. Παρά τις προκλήσεις, και στον τομέα αυτό έχουμε μεγάλη πρόοδο, ιδίως μετά την ενοποίηση των κανόνων παροχής επικουρικής σύνταξης σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Το πρόβλημα των εκκρεμών συντάξεων θα επιλυθεί οριστικά μέσα στα επόμενα δύο χρόνια με την υλοποίηση των δύο μεγάλων έργων που «τρέχει» αυτή τη στιγμή ο e-ΕΦΚΑ. Το πρώτο αφορά στην κατασκευή ενός νέου πραγματικά Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος που θα επικοινωνεί και με τα συστήματα του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ). Το δεύτερο αφορά στην ψηφιοποίηση του ασφαλιστικού ιστορικού όλων των ασφαλισμένων. Με την ολοκλήρωση αυτών των έργων η έκδοση των συντάξεων θα είναι ζήτημα ελάχιστου χρόνου «με το πάτημα ενός κουμπιού», όπως αναφέρατε και εσείς κα. Λεκκάκου.
Με δεδομένη τη γήρανση του πληθυσμού, ποια είναι τα μέτρα που προτείνει η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των συνεπειών του δημογραφικού στο συνταξιοδοτικό σύστημα;
Η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού δεν είναι αποκλειστικά Ελληνικό πρόβλημα. Είναι πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλες οι αναπτυγμένες και, σταδιακά, όλο και περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες. Όταν, πριν από μερικές δεκαετίες, οι συνέπειες της επερχόμενης δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης έγιναν αντιληπτές, όλες οι αναπτυγμένες χώρες πήραν μέτρα, πρώτον, ανάσχεσης της αύξησης της συνταξιοδοτικής δαπάνης και, δεύτερον, μείωσης της έκθεσης των συνταξιοδοτικών συστημάτων στο δημογραφικό κίνδυνο.
Μέχρι την περίοδο των Μνημονίων, η Ελλάδα ήταν η εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα. Σαν αποτέλεσμα είχαμε εκτόξευση των ελλειμμάτων της κοινωνικής ασφάλισης. Κατά την δεκαετία πριν τα Μνημόνια οι μεταβιβάσεις του κρατικού προϋπολογισμού για την κάλυψη των ελλειμμάτων του συνταξιοδοτικού συστήματος ήταν περίπου ίση με τα δύο τρίτα της αύξησης του δημοσίου χρέους κατά την ίδια περίοδο. Στην περίοδο των Μνημονίων έγιναν πολλές μεταρρυθμίσεις και – συχνά επώδυνες – περικοπές συντάξεων. Σήμερα, σύμφωνα με τις υφιστάμενες αναλογιστικές μελέτες, το σύστημά μας είναι βιώσιμο, αν τηρηθούν οι υφιστάμενοι κανόνες.
Επίσης, το 2021 ιδρύθηκε το ΤΕΚΑ, με σκοπό τη σταδιακή μετατροπή της επικουρικής ασφάλισης από διανεμητική σε κεφαλαιοποιητική, ώστε να μην είναι εκτεθειμένη στο δημογραφικό κίνδυνο. Ταυτόχρονα, δημιουργείται κεφάλαιο, τμήμα του οποίου θα χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση εγχωρίων επενδύσεων, αυξάνοντας την παραγωγικότητα και μετατρέποντας το συνταξιοδοτικό σε μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας.
Επιπρόσθετα, έχουν υιοθετηθεί πολλές πολιτικές για την αύξηση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, με κύρια στόχευση σε τέσσερες ομάδες των οποίων η συμμετοχή είναι πολύ χαμηλότερη σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο: γυναίκες, νέοι, ΑμεΑ και συνταξιούχοι. Ήδη σε πολλές περιπτώσεις βλέπουμε χειροπιαστά αποτελέσματα. Πέραν όλων των άλλων, η αύξηση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό αυξάνει τους πόρους της κοινωνικής ασφάλισης.
Αναμένεται να αλλάξουν τα όρια συνταξιοδότησης;
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης επανεξετάζονται κάθε τρία χρόνια, με σημείο αναφοράς το προσδόκιμο της επιβίωσης στην ηλικία των 65 ετών. Κατά την προηγούμενη περίοδο αναφοράς το προσδόκιμο αυτό δεν μεταβλήθηκε και, επομένως, τα όρια ηλικίας θα παραμείνουν αμετάβλητα μέχρι το 2027.
Πώς διαμορφώνονται οι νέες ασφαλιστικές εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών για το 2025; Θα αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων;
Σύμφωνα με το νόμο, από τις αρχές του 2025 τόσο ο εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών όσο και οι συντάξιμες αποδοχές θα έπρεπε να αναπροσαρμόζονται ετησίως με βάση τη μεταβολή του δείκτη μισθών τον οποίο κατασκευάζει τώρα η ΕΛΣΤΑΤ, έναντι της αναπροσαρμογής με βάση τη το δείκτη τιμών που ισχύει τώρα. Να αποσαφηνίσουμε ότι η αναπροσαρμογή των συντάξιμων αποδοχών δεν έχει καμία σχέση με την ετήσια αύξηση των συντάξεων ούτε και με τους υφιστάμενους συνταξιούχους. Λόγω κάποιων προβλημάτων τεχνικής φύσης, η εφαρμογή του νέου τρόπου αναπροσαρμογής αναβάλλεται για ένα έτος. Θα ισχύσει από 1/1/2026 και οι αναπροσαρμογές του 2025 θα γίνουν με βάση τη μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή.
