Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
της Μάρθας Λεκκάκου
Ποια είναι η Δήμητρα Τσαγγάρη, η γυναίκα που θα ηγηθεί της νέας Ανεξάρτητης Αρχής για την Προστασία του Καταναλωτή και την Εποπτεία της Αγοράς; Σίγουρα πρόκειται για μια τοποθέτηση που δεν περνά απαρατήρητη καθώς ένα κορυφαίο στέλεχος της αγοράς, με μακρά πορεία σε πολυεθνικούς κολοσσούς, καλείται να ηγηθεί ενός θεσμού που φιλοδοξεί να βάλει κανόνες, διαφάνεια και κυρώσεις εκεί όπου μέχρι σήμερα κυριαρχούσε κατακερματισμός αρμοδιοτήτων και θεσμική ασάφεια.
Αρχικά, πρέπει να επισημανθεί ότι η κυρία Δέσποινα Τσαγγάρη δεν είναι πρόσωπο του στενού κομματικού σωλήνα. Είναι μηχανικός πληροφορικής, με δύο μεταπτυχιακούς τίτλους και έχει διαγράψει διαδρομή σε ηγετικές θέσεις της Procter & Gamble, της Beiersdorf, της Safilo International και τα τελευταία χρόνια, ως General Manager Ελλάδας και Κύπρου της PepsiCo. Το βιογραφικό της είναι συνυφασμένο με τον μετασχηματισμό οργανισμών, την επίτευξη μετρήσιμων αποτελεσμάτων, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενσωμάτωση της τεχνολογίας στη διοίκηση
Η πρόσφατη παραίτησή της από τη θέση της διευθύνουσας συμβούλου στην Π. Νίκας – εταιρεία του ομίλου Bespoke του προέδρου του ΣΕΒ Σπύρου Θεοδωροπούλου – προσδίδει επιπλέον βάρος στη θεσμική της μετάβαση, καθώς αποκόπτει τυπικά δεσμούς με την ενεργό επιχειρηματική διοίκηση πριν αναλάβει έναν ρόλο αυξημένων εγγυήσεων ανεξαρτησίας
Το πολιτικό μήνυμα της επιλογής
Η επιλογή Τσαγγάρη από τον Υπουργό Ανάπτυξης, Τάκη Θεοδωρικάκο στέλνει διττό μήνυμα. Από τη μία, η κυβέρνηση επιχειρεί να αποδείξει ότι η μάχη για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και την προστασία του καταναλωτή δεν δίνεται με συνθήματα, αλλά με θεσμούς, ελέγχους και πρόσωπα που γνωρίζουν εκ των έσω πώς λειτουργεί η αγορά. Από την άλλη, αναλαμβάνει το ρίσκο να τοποθετήσει στην κορυφή ενός ελεγκτικού μηχανισμού ένα πρόσωπο που προέρχεται από τον ίδιο τον κόσμο των μεγάλων επιχειρήσεων – γεγονός που προκαλεί ήδη συζητήσεις για το κατά πόσο η γνώση της αγοράς μπορεί να μετατραπεί σε αποτελεσματικό έλεγχο ή θα αποτελέσει πεδίο πολιτικής τριβής.
Ο ίδιος ο Υπουργός Ανάπτυξης έχει περιγράψει τη νέα Αρχή ως «βαθιά θεσμική μεταρρύθμιση που αφορά το σύνολο της κοινωνίας και της επιχειρηματικότητας», υπογραμμίζοντας ότι ο Διοικητής της θα διαθέτει πενταετή θητεία και ισχυρές εγγυήσεις ανεξαρτησίας, ώστε να μπορεί να λειτουργεί χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις.
Το πραγματικό στοίχημα
Για τη Δέσποινα Τσαγγάρη, το στοίχημα είναι διπλό: να μεταφέρει τη λογική της αποτελεσματικής διοίκησης σε έναν σύνθετο δημόσιο θεσμό και, ταυτόχρονα, να αποδείξει ότι η νέα Ανεξάρτητη Αρχή δεν θα αποτελέσει απλώς έναν ακόμη οργανισμό, αλλά έναν πραγματικό μηχανισμό ελέγχου της αγοράς σε μια περίοδο έντονης πίεσης στο κόστος ζωής.
Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή της σηματοδοτεί ότι η κυβέρνηση επενδύει πολιτικά και θεσμικά στη νέα Αρχή. Και αυτό καθιστά τον ρόλο της πρώτης Διοικήτριας καθοριστικό όχι μόνο για την επιτυχία του θεσμού, αλλά και για την αξιοπιστία της ίδιας της μεταρρύθμισης.
Νέα Ανεξάρτητη Αρχή για την Προστασία του Καταναλωτή και την Εποπτεία της Αγοράς
- Μεγάλη θεσμική μεταρρύθμιση, με ενιαίο και ανεξάρτητο ελεγκτικό μηχανισμό (Διοικητής και 3 Υποδιοικητές).
- Ενσωματώνει ΔΙΜΕΑ, Συνήγορο του Καταναλωτή (που διατηρεί πλήρως την ανεξαρτησία του), των αρμόδιων διευθύνσεων της ΓΓ Εμπορίου.
- 300 νέοι ελεγκτές, σύγχρονα εργαλεία και Τεχνητή Νοημοσύνη
- Ο καταναλωτής αποκτά ένα ενιαίο σημείο αναφοράς.
Η λειτουργία της νέας Ανεξάρτητης Αρχής για την Προστασία του Καταναλωτή και την Εποπτεία της Αγοράς σηματοδοτεί μια ουσιαστική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο το κράτος παρεμβαίνει και επιβλέπει την αγορά. Για πρώτη φορά, ο έλεγχος των εμπορικών πρακτικών, η προστασία του καταναλωτή και η εποπτεία της αγοράς συγκεντρώνονται σε έναν ενιαίο, ανεξάρτητο φορέα, με στόχο να ξεπεραστούν παθογένειες δεκαετιών.
Η Αρχή καλείται να λειτουργήσει σε ένα περιβάλλον όπου η ακρίβεια έχει πάψει να είναι συγκυριακό φαινόμενο και αποτελεί σταθερό κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα. Η καθημερινή εμπειρία του καταναλωτή – από το σούπερ μάρκετ και την ενέργεια έως τις υπηρεσίες – βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης.
Από την πολιτική διαχείριση στη θεσμική εποπτεία
Μέχρι σήμερα, η αντιμετώπιση των στρεβλώσεων της αγοράς βασιζόταν σε αποσπασματικούς ελέγχους και σε πολιτικές παρεμβάσεις περιορισμένης διάρκειας. Η νέα Αρχή φιλοδοξεί να αλλάξει αυτό το μοντέλο, μεταφέροντας το βάρος από τις έκτακτες αποφάσεις στη συστηματική, θεσμική εποπτεία.
Η ανεξαρτησία της δεν είναι τυπικό χαρακτηριστικό. Στην πράξη, σημαίνει ότι οι έλεγχοι, τα πρόστιμα και οι παρεμβάσεις δεν θα υπαγορεύονται από την πολιτική συγκυρία ή την επικοινωνιακή ανάγκη της στιγμής, αλλά από σταθερούς κανόνες, δεδομένα και τεκμηρίωση.
Για τις επιχειρήσεις, η λειτουργία της Αρχής αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού. Η αγορά εισέρχεται σε ένα περιβάλλον ενιαίων κανόνων και αυξημένης λογοδοσίας. Οι έλεγχοι παύουν να είναι αποσπασματικοί και αποκτούν συνέχεια, ενώ οι παραβάσεις αντιμετωπίζονται με σαφές και προβλέψιμο πλαίσιο κυρώσεων.
Παράλληλα, οι επιχειρήσεις που λειτουργούν με διαφάνεια και συμμόρφωση αποκτούν ένα θεσμικό «δίχτυ προστασίας» απέναντι στον αθέμιτο ανταγωνισμό. Η ύπαρξη ενός ισχυρού, ανεξάρτητου επόπτη μπορεί να λειτουργήσει εξισορροπητικά, περιορίζοντας πρακτικές που στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και συμπιέζουν τεχνητά τις τιμές προς τα πάνω.
Για τον καταναλωτή, η νέα Αρχή υπόσχεται κάτι απλό αλλά κρίσιμο: πιο ουσιαστική προστασία στην πράξη. Οι καταγγελίες συγκεντρώνονται σε έναν φορέα, οι διαδικασίες γίνονται πιο καθαρές και η απόσταση ανάμεσα στην παραβίαση και την αντίδραση του κράτους μικραίνει.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η ενίσχυση της εξώδικης επίλυσης διαφορών. Σε πολλές περιπτώσεις, ο καταναλωτής δεν ζητά τιμωρία, αλλά αποκατάσταση. Η δυνατότητα ταχύτερης και αποτελεσματικότερης επίλυσης διαφορών μπορεί να αλλάξει την καθημερινή εμπειρία συναλλαγών.
Η σχέση με την ακρίβεια: τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει
Η λειτουργία της Αρχής δεν σημαίνει αυτόματα μείωση τιμών. Δεν μπορεί να καθορίσει τιμές ούτε να ανατρέψει τις διεθνείς πιέσεις. Μπορεί, όμως, να παρέμβει σε ό,τι διογκώνει τεχνητά την ακρίβεια: αθέμιτες πρακτικές, παραπλανητικές προσφορές, ελλιπή ενημέρωση, καταχρηστικούς όρους. Η συστηματική εποπτεία δημιουργεί αποτρεπτικό αποτέλεσμα. Όταν η πιθανότητα ελέγχου και κύρωσης είναι πραγματική και όχι θεωρητική, η αγορά προσαρμόζεται. Αυτό, σε βάθος χρόνου, μπορεί να συμβάλει σε μεγαλύτερη διαφάνεια και πιο ορθολογική διαμόρφωση τιμών.
Το κρίσιμο στοίχημα της εφαρμογής
Η επιτυχία της νέας Αρχής δεν θα κριθεί από το θεσμικό της περίβλημα, αλλά από την καθημερινή της λειτουργία: από το αν θα διαθέτει επαρκές και εξειδικευμένο προσωπικό, από το αν θα αξιοποιεί δεδομένα και ψηφιακά εργαλεία και από το αν θα μπορεί να παρεμβαίνει γρήγορα και αποτελεσματικά.
Η κοινωνία έχει υψηλές προσδοκίες. Και δικαίως. Η ακρίβεια δεν είναι αφηρημένη έννοια, αλλά καθημερινή εμπειρία. Η νέα Ανεξάρτητη Αρχή καλείται να αποδείξει ότι μπορεί να γίνει θεσμικός σύμμαχος του καταναλωτή και ταυτόχρονα εγγυητής μιας αγοράς που λειτουργεί με κανόνες.
Το επόμενο διάστημα θα δείξει αν η Αρχή θα αποτελέσει πραγματικό σημείο καμπής ή απλώς έναν ακόμη διοικητικό κρίκο. Αν πετύχει, μπορεί να αλλάξει ουσιαστικά τη σχέση κράτους – αγοράς – καταναλωτή. Αν αποτύχει, η απογοήτευση θα είναι ανάλογη των προσδοκιών.
Σε κάθε περίπτωση, η έναρξη της λειτουργίας της δεν είναι μια τυπική διοικητική εξέλιξη. Είναι μια δοκιμασία θεσμικής ωριμότητας για το κράτος και ένα στοίχημα με άμεσο κοινωνικό αποτύπωμα.
