Το δύσκολο ραντεβού Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Νέα Υόρκη

Μετά από μήνες αναβολών και έναν μαραθώνιο διπλωματικών συντονισμών, οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντώνται τελικά στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Πρόκειται για την πιο δύσκολη τους συνάντηση από τον Δεκέμβριο του 2023, όταν υπεγράφη η Διακήρυξη των Αθηνών, καθώς στο μεταξύ το κλίμα έχει επιβαρυνθεί, τα «ήρεμα νερά» έχουν ταραχθεί, και οι διαφορές έχουν επανέλθει δυναμικά στην επιφάνεια.

Η συγκυρία δεν είναι τυχαία: το διεθνές περιβάλλον παραμένει ασφυκτικό, με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη σύγκρουση στη Γάζα να ορίζουν τις παγκόσμιες ισορροπίες, και με τον Ερντογάν να επιχειρεί να εμφανιστεί ως ο αδιαμφισβήτητος εκφραστής του μουσουλμανικού κόσμου αλλά και ως παίκτης με διεθνή ακτινοβολία.

Γιατί έκλεισε τελικά το ραντεβού
Παρά τις δυσκολίες συντονισμού (ο Μητσοτάκης έφτανε στη Νέα Υόρκη αργότερα, ο Ερντογάν έφευγε νωρίτερα), η συνάντηση οριστικοποιήθηκε. Αυτό δείχνει ότι, για διαφορετικούς λόγους, και οι δύο πλευρές ήθελαν το ραντεβού.

• Η Αθήνα θεωρεί ότι οι δίαυλοι επικοινωνίας πρέπει να μένουν ανοικτοί, ακόμη κι όταν οι διαφωνίες είναι αγεφύρωτες.

• Η Άγκυρα χρειάζεται να δείξει στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε. ότι κρατάει «ζωντανή» τη διαδικασία προσέγγισης, την ώρα που επιδιώκει να βελτιώσει τη σχέση της με τη Δύση χωρίς να χάσει τον ρόλο περιφερειακής δύναμης.

Τα μεγάλα αγκάθια της ατζέντας

1. Αιγαίο – Ανατολική Μεσόγειος

   • Χάρτες, Θαλάσσια Πάρκα και ενεργειακά projects αποκαλύπτουν το βάθος της διαφοράς.

   • Το ζήτημα του καλωδίου Κρήτης–Κύπρου (GSI) είναι το πιο «καυτό», καθώς αγγίζει άμεσα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας εντός οριοθετημένης ΑΟΖ.

2. Τουρκολιβυκό Μνημόνιο

   • Η Αθήνα αξιοποιεί την παρουσία της Chevron στα ελληνικά «οικόπεδα» και την επαφή με Βεγγάζη–Τρίπολη.

   • Ο Ερντογάν, αντίθετα, πιέζει για κύρωση του Μνημονίου, επενδύοντας πολιτικά στην παρουσία του στη Λιβύη.

3. SAFE program – το νέο μέτωπο

   • Η κατηγορηματική ελληνική άρνηση να μπει η Τουρκία στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα εξοπλισμών των 150 δισ. προκαλεί οξύ εκνευρισμό στην Άγκυρα.

   • Για την Αθήνα, αποτελεί ζήτημα αρχής: δεν μπορεί να ενισχύεται στρατιωτικά μια χώρα που διατηρεί casus belli εναντίον κράτους-μέλους της Ε.Ε.

4. Γάζα και Ισραήλ

   • Ο Ερντογάν κλιμακώνει τη ρητορική του, θέλοντας να εμφανιστεί ως ηγετική φωνή υπέρ των Παλαιστινίων.

   • Η Ελλάδα, αντίθετα, κρατά μια πιο ισορροπημένη στάση, επιλέγοντας διπλωματική μετριοπάθεια που την διαφοροποιεί ευθέως από την τουρκική θέση.

5. Η NAVTEX του “Πίρι Ρέις”

   • Η χρονική συγκυρία δεν αφήνει περιθώρια για αθώες εξηγήσεις.

   • Η έκδοση NAVTEX λίγο πριν τη συνάντηση δείχνει την πρόθεση της Άγκυρας να κρατά συνεχώς ανοικτό το μέτωπο στο Αιγαίο.

Διπλωματικές στρατηγικές – Δύο κόσμοι σε παράλληλη τροχιά

• Ο Ερντογάν επιχειρεί να παίξει σε δύο ταμπλό: παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ αλλά οικοδομεί αφήγημα «ανεξάρτητης δύναμης» που συνομιλεί και με τη Δύση και με την Ανατολή.

• Ο Μητσοτάκης επενδύει στην ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας μέσω του εξοπλιστικού προγράμματος και της εμβάθυνσης στρατηγικών συμμαχιών με ΗΠΑ, Γαλλία, Ισραήλ, Κύπρο και Αίγυπτο.